Άγιοι Ιωάννης Κλίμακος, Γρηγόριος Παλαμάς, Μαρία Αιγυπτία

♦ Άγιος Ιωάννης Κλίμακος

Χριστιανός ασκητής από τη Συρία, που διετέλεσε ηγούμενος της Μονής του Σινά. Είναι γνωστός για το έργο του «Κλίμαξ», ένα από τα σημαντικότερα της χριστιανικής γραμματείας, που περιλαμβάνει τριάντα λόγους περί αρετής, ο καθένας από τους οποίους αναφέρεται σε μια αρετή, ξεκινώντας από τις πιο πρακτικές και ανεβαίνοντας σαν σκαλοπάτια στις πιο υψηλές.

Ο Ιωάννης γεννήθηκε περί το 579 στη Συρία και ασπάσθηκε το μοναχικό βίο στη Μονή του Σινά, σε ηλικία 16 ετών. Η επιθυμία του για αυστηρότερη άσκηση εκφράστηκε με την αναχώρησή του σε σπήλαιο, όπου έζησε για περίπου 40 χρόνια.

Η αυστηρότητα του ασκητικού του βίου τον κατέστησε υπόδειγμα για τους ασκητές, ενώ η εν γένει προσωπικότητά του και το έργο του επηρέασαν βαθύτατα την εξέλιξη του Ορθόδοξου μοναχισμού. Η «Κλίμαξ» έγινε πνευματικός οδηγός των μοναχών και των πιστών γενικότερα.

Ο Ιωάννης κοιμήθηκε περί το 649 στη Μονή του Σινά, όπου ήταν ηγούμενος.

Η ημέρα της εορτής του είναι η 3Οη Μαρτίου και η Δ' Κυριακή των Νηστειών.

♦ Άγιος Γρηγόριος Παλαμάς

Άγιος της Ορθόδοξης Εκκλησίας και αρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης. Είναι ένας από τους σπουδαιότερους και επιδραστικότερους θεολόγους της Ορθοδοξίας.

Ο Γρηγόριος Παλαμάς γεννήθηκε το 1296 στην Κωνσταντινούπολη. Μετά τις εγκύκλιες σπουδές παρακολούθησε μαθήματα στην ανώτερη σχολή της γενέτειράς του, κοντά στον φιλόσοφο Θεόδωρο Μετοχίτη. Διέκοψε, όμως, τις σπουδές του για να αφιερωθεί στον ασκητισμό στο όρος Παπίκιο της Ροδόπης. Μυήθηκε στην άσκηση της νοεράς προσευχής (ή «προσευχή της καρδιάς»), που είναι η βάση της ησυχαστικής μεθόδου προσευχής, από τον Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Αθανάσιο Α’ και τον επίσκοπο Φιλαδελφείας Θεόληπτο. Μετά το Παπίκιο όρος κατέφυγε στο Άγιο Όρος, όπου ασκήτευσε μέχρι το 1331. Ενδιάμεσα χειροτονήθηκε πρεσβύτερος, το 1326, στη Θεσσαλονίκη.

Στο θεολογικό προσκήνιο εμφανίστηκε κατά την περίοδο των λεγόμενων «ησυχαστικών ερίδων», που αφορούσε το δόγμα της φύσης του Θεού και των μεθόδων προσευχής, και κυριαρχήθηκε από την αντιπαράθεση του Γρηγορίου Παλαμά με τον δυτικίζοντα Βαρλαάμ Καλαβρό, λόγιο έλληνα μοναχό από τη Νότια Ιταλία. Ο Βαρλαάμ τόνιζε ότι μπορούμε να γνωρίσουμε τον Θεό μόνο έμμεσα και όχι άμεσα, όπως πίστευαν οι Ησυχαστές.

Ο Γρηγόριος ανέλαβε να τους υπερασπιστεί, αναπτύσσοντας τη διάκριση μεταξύ ουσίας και ενεργειών του Θεού. Υποστήριξε ότι γνωρίζουμε τις ενέργειες του Θεού, αλλά όχι την ουσία Του. Σε γενικές γραμμές, υπερασπίστηκε την παράδοση των Πατέρων της εκκλησίας, απέναντι στον κίνδυνο αλλοίωσης της πίστης από την ορθολογιστική εισβολή του φιλοσοφικού στοχασμού, που εκπορευόταν από τη Δύση.

Η διδασκαλία του επικυρώθηκε από δύο τοπικές συνόδους, που συνήλθαν στην Κωνσταντινούπολη, το 1341 και το 1351. Οι σύνοδοι αυτές δεν αναγνωρίζονται από τη Δυτική Χριστιανοσύνη, αν και πολλοί δυτικοί χριστιανοί δέχονται τη θεολογία του Παλαμά.

Το όνομά του ενεπλάκη στις δυναστικές διαμάχες του Βυζαντίου και φυλακίστηκε ως οπαδός του διεκδικητή του θρόνου Ιωάννη Καντακουζηνού, με απόφαση του Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Ιωάννη Καλέκα, φίλου του Βαρλαάμ. Μετά την άνοδο του Ιωάννη Καντακουζηνού στο θρόνο του Βυζαντίου, το 1346, ο Καλέκας καθαιρέθηκε και νέος πατριάρχης εκλέχθηκε ο Ισίδωρος Βουχεράς, φίλος του Παλαμά.

Το 1347 εκλέχθηκε αρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης και ανέλαβε τα καθήκοντά του τρία χρόνια αργότερα, καθώς παρεμποδίστηκε από την παράταξη των Ζηλωτών, που ήταν αντίπαλοι του αυτοκράτορα Ιωάννη Καντακουζηνού.

Ο Γρηγόριος Παλαμάς απεδήμησε εις Κύριον στις 14 Νοεμβρίου 1359, σε ηλικία 63 ετών. Το 1368 αγιοποιήθηκε με απόφαση του Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Φιλόθεου Κόκκινου. Τα λείψανά του φυλάσσονται στο Μητροπολιτικό Καθεδρικό Ναό της Θεσσαλονίκης, που φέρει το όνομά του.

Η ημέρα της εορτής του είναι η 14η Νοεμβρίου.

♦ Οσία Μαρία Αιγυπτία

Γυναίκα ελευθερίων ηθών, που μεταστράφηκε στον Χριστιανισμό και ανακηρύχθηκε Οσία από την Εκκλησία.

Η Μαρία γεννήθηκε κάπου στην Αίγυπτο τα χρόνια του Ιουστινιανού και από τα 12 χρόνια της ζούσε στην Αλεξάνδρεια, όπου διήγε έκλυτο βίο, σύμφωνα με τον βιογράφο της, τον πατριάρχη Ιεροσολύμων Σωφρόνιο. Αναζητώντας νέες περιπέτειες, τα βήματά της την έφεραν στα Ιεροσόλυμα σε ηλικία 29 ετών.

Μία μέρα, μέγα πλήθος είχε συρρεύσει στην πόλη για τον εορτασμό της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού. Η Μαρία σκέφθηκε ότι ήταν μία καλή ευκαιρία για την αναζήτηση πελατείας και παρακολουθούσε την τελετή από απόσταση. Αίφνης, σαν σε θαύμα, «είδε το φως το αληθινόν» και αφού προσευχήθηκε, αποφάσισε να εγκαταλείψει το αρχαιότερο επάγγελμα του κόσμου και να εγκατασταθεί στην έρημο, όπου ασκήτευσε για 47 χρόνια. Όλα αυτά τα χρόνια ζούσε γυμνή και τρεφόταν με τη Χάρη του Θεού. Ο Αββάς Ζωσιμάς, ο μόνος άνθρωπος που την αντίκρισε τυχαία στην έρημο, την περιέγραψε ως «μια σκιά που έμοιαζε με ανθρώπινο σώμα».

Σύμφωνα με τον βιογράφο της, πέθανε τη Μεγάλη Πέμπτη 1 Απριλίου, χωρίς να αναφέρει το έτος θανάτου της.

Η ημέρα της εορτής της είναι η 1η Απριλίου.